Arbeidsdeal: Wat wijzigt aan de platformeconomie?
De platformeconomie heeft de jongste jaren een hoge vlucht genomen. Denk hierbij aan initiatieven als Deliveroo en Uber.
Om komaf te maken met de toenemende geschillen m.b.t. de arbeidsrelatie van platformwerkers, wordt er aan de Arbeidsrelatiewet gesleuteld.
Bovendien voorziet ontwerpwetgeving in de verplichting om een arbeidsongevallenverzekering af te sluiten voor alle medewerkers die diensten leveren voor een digitaal platform.
Aard arbeidsrelatie platformwerker: werknemer of zelfstandige?
Definiëring begrippen
Om de inhoud van de diverse begrippen in het kader van de platformeconomie beter af te bakenen, wordt voorzien in een aantal nieuwe definities.
Een ‘digitaal platform opdrachtgever’ is de aanbieder van een betalende dienst die, via een algoritme of iedere andere gelijkwaardige methode of technologie, in staat is om een beslissings-of controlemacht uit te oefenen ten aanzien van de wijze waarop de prestaties moeten gerealiseerd worden en ten aanzien van de arbeids-of loonvoorwaarden, en die een bezoldigde dienst verstrekt die aan de volgende vereisten voldoet:
- ten minste gedeeltelijk, op afstand verstrekt via elektronische middelen, zoals een website of een mobiele applicatie;
- verstrekt op vraag van een afnemer van de dienst.
Aanbieders van een dienst waarvan het hoofddoel is activa te exploiteren of te delen of goederen of diensten door te verkopen of die een dienst verstrekken zonder winstoogmerk vallen buiten het toepassingsgebied van de maatregel.
De ‘platformwerker’ is iedere persoon die platformwerk verricht via een digitaal platform opdrachtgever. De aard van de contractuele relatie of de kwalificatie ervan door de betrokken partijen is hierbij irrelevant.
Onder de ‘platformexploitant’ wordt de natuurlijke persoon of rechtspersoon begrepen die het digitaal platform opdrachtgever exploiteert. Dit kan rechtstreeks of via een tussenpersoon gebeuren.
Principe
Om de aard van de arbeidsrelatie van de platformwerker te bepalen worden in de programmawet van 27 december 2006 acht nieuwe criteria ingevoegd om te oordelen of een platformwerker hetzij werknemer hetzij zelfstandige is.
Indien minstens 3 van de 8 hieronder vermelde criteria of 2 van de laatste 5 hier onder vermelde criteria zijn vervuld, geldt een weerlegbaar vermoeden van werknemerschap.
De platformexploitant kan:
- exclusiviteit eisen met betrekking tot zijn werkterrein;
- een mechanisme van geolokalisering gebruiken voor andere doeleinden dan de goede werking van zijn basisdiensten;
- de vrijheid inperken van de platformwerker in de manier waarop het werk wordt uitgevoerd;
- het inkomensniveau van een platformwerker beperken, in het bijzonder door uurtarieven te betalen en/of door het recht van een individu te beperken om werkaanbiedingen te weigeren op basis van het aangeboden tarief en/of door het individu niet toe te staan de prijs van de dienst te bepalen. Collectieve arbeidsovereenkomsten zijn van deze clausule uitgesloten;
- met uitsluiting van wettelijke bepalingen, met name inzake gezondheid en veiligheid, die van toepassing zijn op gebruikers, klanten of werknemers zelf van een platformwerker eisen dat hij zich houdt aan dwingende voorschriften inzake voorkomen, gedrag ten aanzien van de afnemer van de dienst of de uitvoering van het werk;
- de prioritering bepalen van toekomstige werkaanbiedingen en/of het bedrag dat voor een opdracht wordt geboden en/of de bepaling van de rangschikking door gebruik te maken van de verzamelde informatie en door de uitvoering van de prestatie door de platformwerkers, met uitsluiting van het resultaat van deze prestatie, met name met elektronische middelen te controleren;
- eventueel onder meer door middel van sancties, de vrijheid van organisatie van het werk inperken, in het bijzonder de vrijheid om zijn werkuren of zijn afwezigheidsperiodes zelf te kiezen, om taken te aanvaarden of te weigeren of om een beroep te doen op onderaannemers of vervangers, behalve wanneer in dit laatste geval de wet de mogelijkheid om een beroep te doen op onderaannemers uitdrukkelijk beperkt;
- de mogelijkheid voor de platformwerker inperken om buiten het platform een klantenbestand op te bouwen of om werkzaamheden voor een derde te verrichten.
Het vermoeden van werknemerschap kan evenwel worden weerlegd door alle middelen van recht, onder andere op basis van de algemene criteria uit de Arbeidsrelatiewet. Denk hierbij aan de wil van de partijen om een zelfstandige samenwerking te hebben zoals die in de onderlinge overeenkomst vermeld wordt of aan de vrijheid van organisatie van de werktijd.
Bij de kwalificatie van de arbeidsrelatie heeft de effectieve uitvoering hiervan steeds voorrang op de kwalificatie die de partijen aan de arbeidsrelatie hebben gegeven in hun overeenkomst.
Bij de beoordeling van de arbeidsrelatie houdt men rekening met de bijzondere kenmerken van algoritmisch beheer en andere technologische middelen.
Inwerkingtreding
Bovenvermelde ontwerpwetgeving zou in werking treden op 1 januari 2023.
De wetgeving zou tussentijds geëvalueerd worden een jaar na inwerkingtreding. Een definitieve evaluatie wordt voorzien 2 jaar na de inwerkingtreding.
Rol administratieve Commissie ter regeling van de Arbeidsrelatie
De administratieve Commissie ter regeling van de Arbeidsrelatie zal adviezen verstrekken of beslissing nemen rond platformwerk.
Afsluiten ongevallenverzekering verplicht voor zelfstandige platformwerkers
Principe
De exploitanten van platformen zullen verplicht een verzekering gemeen recht voor de zelfstandige dienstverleners moeten afsluiten. Deze dekt:
- de lichamelijke schade veroorzaakt door ongevallen tijdens de uitvoering van de activiteiten tegen vergoeding via het digitaal platform; of
- ongevallen overkomen op weg naar en van deze activiteiten.
Een koninklijk besluit moet de minimumgarantievoorwaarden van deze verzekering nog bepalen. Deze moeten minstens analoog zijn aan de bescherming die voorzien wordt in de wet van 10 april 1971 betreffende de arbeidsongevallen.
Indien de exploitant van platformen geen verzekeringsovereenkomst afsluit, worden deze burgerlijk aansprakelijk gesteld voor de schade aan de zelfstandige platformwerkers.
Bovendien wordt voorzien in een sanctie van niveau 2 cf. Wetboek van Economisch Recht.
Daarnaast zou een koninklijk besluit nog kunnen voorzien in een uitbreiding van de dekking van de verzekeringsovereenkomst tot rechtsbijstand voor de bovenvermelde risico’s.
Inwerkingtreding
De verplichting zal in werking treden op een datum die nog bij koninklijk besluit bepaald moet worden.
Let wel: bovenvermelde wijzigingen zijn op heden nog niet gepubliceerd en bijgevolg aan wijzigingen onderhevig.
Bron:
- Wetsontwerp van 7 juli 2022 houdende diverse arbeidsbepalingen (DOC 55 2810/001).
Dit bericht delen: